تولید آجر سفال (قسمت دوم)
بازدیدها: 1155
تولید آجرسفال
آجر سفال – فرآیند تولید از ابتدا تا انتها ( قسمت دوم )
ساخت این فراورده رسی هنوز هم به مقدار زیادمطابق روشهای سنتی انجام میشود. البته در نتیجه پیشرفتهای تکنولوژی در صد سال اخیر دستگاه های مدرنی با کار آیی بسیار بالا ساخته شده است که علاوه بر افزایش تولید , محصول از کیفیت بالا تری برخوردار می باشد جریان تهیه آجرسفال پنج مرحله عمده دارد که به شرح زیر طی می کند :
- نهیه وآماده نمودن ماده اولیه
- تهیه گل
- تهیه خشت
- خشک کردن خشت
- پختن آجرسفال
تهیه آجرسفال درتمام مراحل یاد شده بالا به دو طریق صنعتی و سنتی ( ماشینی و دستی ) انجام میشود که ما سعی میکنیم که همراه با عکس مربوط مطالب را واضحتر ارائه نماییم ولی با این وجود چنانچه شما علاقمند به دانستن مطالب بیشتری در این زمینه بودید میتوانید از طریق تماس با بخش روابط عمومی مجتمع نولیدی-صنعتی آجرسفال اصفهان درخواست خود را اعلام مطرح فرمایید تا همکاران ما در حد امکان شما را در این خصوص راهنمایی نمایند.
” در صورت دقت در روند تهیه مواد اولیه و مراحل تولید , قطعا محصول به دست آمده به روش صنعتی با ماشین از کیفیت بالاتری برخوردار خواهد بود “
آجرسفال و مشخصات آن ( قسمت دوم ) تولید آجر سفال
- تهیه و آماده نمودن مواد اولیه
ماده اولیه آجرسفال راعمدتا خاک رس تشکیل می دهد همانگونه که دربخش مربوطه گفته شد , انواع مختلفی ازخاک رس وجود دارد , ولی بیشتر ازخاک رس آبرفتی برای تهیه استفاده می شود.
ـ خاک رس آبرفتی : همانطوری که از نامش پیداست در نزدیکی سطح زمین یافت می شود و بیشتر آجر های رسی باکمک آن تولید می شوند . میزان خاک رس در گل آجرسفال بسیار اهمیت دارد . خاک رس زیاد گل آجر سفالی را توپر می کند ولی موجب ترک خوردن خشت در هنگام خشک شدن می شود.
ـ ماسه : که از تاثیر عمل فرسایش هوازدگی بر سنگ های سیلیسی حاصل می شود درحقیقت استخوان بندی آجر سفال می باشد . در صورت افزایش مقدارآن آجرسفال ترد وپوک می شود وضمنا دانه های درشت ماسه در گل آجر سفالی درهنگام پختن منبسط و موجب ایجاد ترک های ریز درآجر سفال میشوند.
ـ آهک : درخاک رس و گل آهک وجود دارد , درصورتیکه به صورت دانه ریز , یکنواخت وهمگن باشد وموجب روشن شدن رنگ آجر سفال می شود وافزایش مقدارآن نقش گدازآوردارد.وجوددانه ها ی درشت آهک درگل آجر سفال پس از پختن آهک زنده تولید میکند . آهک زنده درهنگام استفاده از آجر سفال ,آب ملات رابه خود می کشد وتولید هیدرواکسید آهک یا آهک شکفته می کند ,که بسته به خلوص سنگ آهک ۲۵/۱ تا ۵/۳ برابر حجم اولیه را به دست می آوردو موجب ترکیدن آجر سفال می شود به این پدیده آلوئک آجر سفال می گویند.
ـ ترکیبات سولفاتی : به مقدار کم بی ضرر است و درصورت افزایش , تولیدیون اسیدی می نمایند و به آجر سفال وملات آسیب می رسانند.
ـ ترکیبات آهن دار : نقش گداز آور دارند و رنگ محصول را به قرمز نزدیک می کنند.
ـ نباتات وریشه گیاهان : ممکن است درگل آجر سفال ریشه گیاهان وجود داشته باشند که در حرارت کوره می سوزاند وآجر سفال پوک میشود و پس از تهیه ماده اولیه آن را الک و خوب آسیاب می کنند تا نرم و یکنواخت شود .(معمولا باانتخاب منبع خوب برای خاک رس این مشکل راتاحدی حل می کنند )
- تهیه گل وخشت خام
برای تهیه خشت آجر سفال سه روش متفاوت وجود دارد که درهر روش میزان رطوبت خاک و نوع گل متفاوت است.
ـ گل خشک : که بااضافه نمودن آب به میزان حدود ۸ تا ۱۲ درصدوزن ماده اولیه تهیه میشود و باکمک پرس خشت شکل می گیرد . بسیاری از آجرهای سفالی صنعتی و کلیه سفال های ساختمانی با روش گل خشک ساخته می شوند.
ـ گل سفت : که با اضافه نمودن آب به میزان حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد وزن ماده اولیه تهیه می شود و با روش ماشینی خشک می زنند . در این روش از ماشین های خشت زنی هیدرولیکی استفاده میکنند خشت U به صورت منشوری با قاعده مربع یا مستطیل شکل از دستگاه خارج می شود وسپس آن را به کمک دستگاه برش به قطعات مساوی تقسیم می کنند.
ـ گل خمیری : بااضافه نمودن آن به میزان تاحد ۶۰ درصد وزن به خاک تهیه می شودتا حالت خمیری پیداکنند وبتوان با دست به آن شکل داد . دراین روش گل را درون قالبهای چوبی می ریزند و بادست شکل می دهند و خشت می زنند.
- خشک کردن خشت
زمانی که قطعات ازماشین های شکل دهی خارج می شوند مقدار قابل توجهی رطوبت به همراه دارند . خشک کردن خشت خام قبل از پختن آن به علت جلوگیری از تغییر شکل زیاد وترک در سطح خشت می باشد وهمچنین از صرف هزینه سوخت بیشتر درکوره اصلی و امکان دوده گرفتن کوره به سبب رطوبت اولیه زیاد وسوخت ناقص جلوگیری می کند . ( درکارخانه به روش سنتی ۱ـ ۲ هفته ودرکارخانه به روش صنعتی ۳۶ ساعت) خشک کردن موجب بروز انقباض می شود و این انقباض درحدی مجاز است که محصول نهایی دارای اندازه مناسب و دلخواه باشد .
جمع شدگی درخشت خشک شده حدودا ده درصد در هر بعد است .درجه حرارت کوره خشک کن درهر بعد است .درجه حرارت کوره خشک کن از ۴۰ تا ۲۰۰ درجه سانتیگراد وزمان خشک کردن از ۲۴ تا ۴۸ ساعت متغیر است که بستگی به نوع رس دارد . حرارت لازم معمولا به کمک گرمای تلف شده ازکوره های اصلی فراهم میشود . درکلیه مراحل , حرارت ورطوبت کاملا تنظیم می گردند تا از انقباض سریع که موجب به وجود آوردن ترک های زیاد میشود , اجتناب گردد .
درمناطق گرم و خشک ازگرمای هوا به منظور خشک نمودن خشت استفاده می کنند دراین روش نحوه چیدن خشت ها ازاهمیت فراوان برخور دار است . به ترتیبی که جریان هوا یک جانبه نباشدچون باعث ایجاد انحنا و تغییر شکل آجر سفال در اثر خشک شدن یک جانبه می شود .
خشت خشکی که برای پختن آجر سفال آماده شده است رطوبتی بین ۸ تا ۱۲ درصد به همراه دارد .
- پختن آجرسفال
گداختن یکی ازمهمترین قدم ها درساختن آجرسفال می باشد .زمان موردنیاز باتوجه به نوع کوره , نوع رس و سایر متغیرها از ۴۰ تا ۱۵۰ ساعت تغییر می کند درحال حاضر کوره های تونلی و کوره های متناوب انواع جدیدی ازکوره ها میباشند که مورد استفاده قرارمی گیرند . درکوره تونلی آجرهای سفالی خشک شده که برروی واگون ها ی مخصوص چیده شده انداز داخل تونل گذر می کنند و از کانون حرارتی عبورمی نمایند واز سوی دیگرخارج می شوند .
( آجر سفال بعد از پخته شدن یک مر تبه از کوره خارج نمی شود چون ترک میخورد و طی زمان ۶ ساعت به صورت یکنواخت ازکوره خارج میشود )
درکوره های دیگر , حرارت به طور متناوب تغییر می کند دراین روش خشت ها ثابت وکانون حرارتی متغیر است . سوخت این کوره هاگاز طبیعی ,نفت یاز غال سنگ می باشد.کنترل زمان پخت درکوره ازاهمیت فراوانی برخوردار است خشت خام فاقد مقاومتهای مکانیکی مورد نظر است وچنانچه آجر سفال بیش از حد حرارت ببیند تغییر چنانچه آجر سفال بیش از حد حرارت ببیندن تغییر شکل می دهدو قابل استفاده نمی باشد.به منظور اجتناب ازبروز ترک حرارت تا دمای ۱۰۰ تا ۱۲۰ درجه سانتیگراد به کندی افزایش می یابد دراین دما آب آزاد خشتها تبخیر وخشک می شود . بعد ازخشک شدن خشت ها حرارت به سرعت ۵ تا ۷۰۰ الی ۸۰۰ درجه سانتی گراد افزایش می یابد و در این دما آب تبلور کائولن تبخیر ( دی هیدراته ) می شود وخشت ها نهایت تخلخل خود را پیدا می کنند دردمای ۸۰۰ تا ۸۵۰ درجه سانتیگراد مواد زود گداز همراه با رس گداخته میشوند واجزای دیرگداز را احاطه می نمایندوبعد طولی رس ها نقصان می یابد و خشت حرارت دیده به مصالح یکپارچه ای تبدیل میشود.
اجر سفال با کیفیت و ممتاز :
← اجر تشکیل شده از رس زودگذر دردرجه حرارت بین ۹۰۰ و ۱۱۰۰ درجه سانتیگراد کاملا گداخته می شوند و ساختار سنگی پیدا می کند این آجر به خوبی در برابر نفود آب مقاوم است و مقاومت مکانیکی بالا و مقاومت قابل ملاحضه ایی دربرابر یخبندان خواهد داشت.
← در بعضی از روشهای نوین به منظور جلا یافتن سطح آجرسفال در مرحله نهایی با تزریق گاز طبیعی سطح آجرسفال می سوزد و تغییر رنگ می دهد و جلا پیدامی کند.
← برای جلوگیری از ترک , آجرها را به آهستگی سرد می نمایند و بعد از آن کنترل نهایی انجام می گیرد و در صورت نیاز به منظور یکنواختی ماشین کاری وسپس آجر های مرغوب بسته بندی , انبار یا بارگیری میشوند.
کوره آجر پزی و انواع آن
پس از خشک شدن خشت , انرا در کوره میچینند بطوریکه که به همدیگر نچسبند , تا هوا شعله و گا ز از لای آجرها بگذرند . کوره های آجرپزی سه نوع اند :
- کوره با آتش ثابت و آجرسفالی ثابت
- کوره با آتش رونده و آجرسفالی ثابت
- کوره با آجرسفالی روند و آتش ثابت
کوره با آتش ثابت و آجرسفال ثابت یا کوره تنوره ایی
این کوره کارش پیوسته نیست کوره تنوره کوتاه وگشادیست که خشت را درآن می پیچنند و تون آنرا می تابند ( آتش می کنند ) شعله , هوای داغل و دود ازلا به لای خشت های چیده شده درکوره بالا می روند و گرمای خود را به خشت ها پس می دهند وخشت ها می پزند.کار کوره تنوره یی پیوسته نیست و در آن گرمای زیاد ی هدر میرود زیرا پس از آنکه خشت پخته شد و تبدیل به آجر سفال گردید , سر کوره را باز می کنند ومی گذارند تا آجرسفالی درون کوره سرد شود وگرمایش را به هوابدهد.جنس آجر سفال که در یک کوره تنوره یی پخته شود یک جور نیست . از پایین به بالاجوش , آجر جوش ,آجر سبز , آجر گلبهی , آجر سفید , آجر ابلق , آجر قرمز و آجر نیم پخته بدست می آید . اگربالای کوره های تنوره یی به شکل قارچ ساخته شده و سر کوره پوسیده شود , جوری که گاز کوره از بالای آن بیرون نرفته از سوراخ های نزدیک کف کوره به دو دکش یاهواکش مکیده شود گاز داغ ,گرمایش رابه خشت های چیده شده در کوره پس می دهدو با این کار ,گرمای گاز کوره هدر نمی رود و جنس آجرها هم همجور می شود .
کوره با آتش رونده و آجر سفال ثابت
کار این کوره پیوسته است و گرمای آن خیلی کم هدر می رود این کوره را نخست یک بنای اهل برلن به نام Friedrich Hoffmann ساخت که به نام او نامیده می شود . چون حلقه یی ساخته میشد آنرا کوره حلقه یی ی هوفمان نامیدند.نخستین کوره ها به شکل دایره ساخته میشدند ,اکنون آنرا به شکل حلقه دراز یا اره یی و مانند اینها می سازند در این کوره ازهدر رفتن گرما به اندازه زیاد جلوگیری می شود .
کوره تونلی
کوره تونلی در آن آجرسفال ممتاز هم می پزند . کارش مانند تونل خشت خشک کنی ست از سر تونل واگونک با بار خشت به تونل می رودو از ته تونل آجر سفال سرد شده بیرون می آید کانون آتش در دیوار درونی ی تونل جا دارد همین که واگونک با بار خشت به درون تونل رانده شد ,به کندی به سوی کانون آتش پیش می رود خشت کم کم گرم و نیم پز شده از برابر کانون آتش گذشته می پزد.هنگامیکه واکونگ آجر سفال پخته به سوی ته تونل می رود ,به آن هوای سرد می دمند تا گرمای آجر سفال را بگیرد و آنرا سرد کند هوایی که از روی آجر سفال گذشت و داغ می شود و هواکش پهلوی کانون آتش آنرامکیده و به کانون آتش می دمد . کارکوره تونلی پیوسته است و گرمای آن خیلی کم هدرمی رود اما ساختن تونل ریل گذاری , ارزش واگونک ها وجزاینها گرانست . جایی که برق ارزان باشد ,می شود کوره تونلی را برقی ساخت وکوره را با برق آتش کرد.برای آنکه کوره تونلی دراز نشود , آنرا در دوتکه پهلوی هم می سازند دریک تکه خشت میسازند وروی واگونک می چینند وبه گرمخانه می برند تا درآنجا خشتهای روی واکونگ ها خشک ,گرم و داغ شوند , سپس واکونگ های بابار خشت داغ را به درون تکه دوم میرانند درتکه دوم که کوره درآن ساخته شده , خشت های داغ شده از برابر کانون آتش گذشته میپزند روی آجر سفال داغ هوا می دمند و گرمای آنرامی گیرند . هوای داغ شده را به گرمخانه و به کانون آتش می دمند .
نکاتی مهم درباره شرایط کیفی انواع آجرسفال و محصولات مشابه که بهتر است بدانیم :
آجر سفال خوب باید صدای زنگ بدهد , این نشانه تو پری تاب زیاد وپایداری آن در برابر نشت کردن آب و یخبندانست . آجرسفالی که صدای خفه بدهد خوب نپخته است ویا ترک دارد .
آجرسفال خوب باید گرما رسانیش کند و کم باشد , درآتش سوزی خمیری و آب نشود , جسم های شیمیایی درآن اثر نکنند , به ملات خوب بچسبد سخت باشد , کم ساییده شود وتوپر باشد آجر سفال پوک آب می مکد و در سرما یخ میزند و خم می شود .
آجرسفال مرغوب و با کیفیت نباید کمتراز ۸% وبیشتر از ۱۸% وزنش آب بمکد , اگر کمتر بمکد به ملات خوب نمی چسبد و هرگاه بیشتر بمکد پوک است . تاب فشاری آجر سفال ساختمانی ی توپر باید N/mm2 10 تا ۱۵ باشد و وزن فضاییش از ۱۸۰۰ کیلوگرم هرمترمکعب کمتر نباشد .
آجر سفال جوش را باخاکی که درگرمای بیش از هزار درجه خمیر ی بسوزد می پزند و آنرا بیشتر در کوره نگاه می دارند تادانه های خاک کمی عرق کرده به همدیگر بچسبند و آجر سفال یک تکه شود . آجر سفال نباید درگرمای کوره خمیر شود , از این رو باید تفاوت درجه گرمای عرق کردن و خمیر شدن خاک آجر سفال زیاد باشد . برای آنکه آجر سفال درگرمای کم عرق کند , به آن گداز آور می زنند ( بیشتر اکسید آهن ) اکسید آهن گذشته ازاینکه گداز آور است . رنگ آجر سفال جوشی را که درگرمای ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ درجه پخته , سرخ تا سیاه میکند رنگ بهی آجر جوش از کم بودن اکسید آهن و زیاد بودن آهک و قلیایی های آنست . آجر سفال جوش باید سخت باشد ,لاشه نشود , ترد نباشد , ترک نداشته باشد , دربرابر ضربه پایداری کند و لبه اش نپرد , کم ساییده شود , زبر باشد , و جای ساییده شده آن نیز زبر بماند سطح شکسته آن شیشه یی نبوده , دانه دانه و پر باشد ,در برابر یخبندان و زیر اثر جسمهای شیمیایی پایداری کند.تاب فشاریی آجر سفال جوش نباید از N/mm2 35 کمتر باشد آجر سفال جوشی که درساختمان مصرف میشود نباید بیش از ۶% و آنچه برای فرش کردن مصرف شود نباید بیش از ۴% وزنش آب بکمد وزن آجر سفال جوش باید بیش از m3 /9 را باشد.آجر سفال جوشی که بمصرف فرش کردن کف سواره رو وپیاده رو خیابانها می رسد , باید دارای تاب ضربه یی زیاد باشد. خیلی کم ساییده شود , زبر باشد و پس از ساییده شدن هم زبر بماند آجر سفال جوش برای پوشش بدنه تونلهای وگنداب روها هم مصرف می شود.
نوشتن نظر